Żegnamy Irit Amiel – wybitną poetkę i pisarkę, pochodząca z Częstochowy, od końca 1945 r. na stałe mieszkającą w Izraelu. W 2014 została laureatką Honorowej Nagrody Miasta Częstochowy w dziedzinie kultury.
W nocy 16 lutego w wieku 90 lat zmarła w Izraelu Irit Amiel – poetka, pisarka, tłumaczka. Urodziła się 5 maja w 1931 roku w Częstochowie jako Irena Librowicz. Tu spędziła swoje dzieciństwo, od 1941 w tutejszym getcie, z którego udało jej się wydostać we wrześniu 1942. Po zakończeniu wojny powróciła do Częstochowy. Uczęszczała tu przez krótki czas do Gimnazjum Żeńskiego im. J. Słowackiego. Pod koniec 1945 opuściła Polskę.
Pod koniec lat siedemdziesiątych studiowała filologię, historię i historię literatury, odbyła również studia translatorskie. Po nich zajęła się tłumaczeniami poezji i prozy z hebrajskiego na polski i z polskiego na hebrajski. Debiutowała w 1987 przekładem wspomnień Marii Hochberg-Mariańskiej i Mordechaia Pelega pt. Wśród przyjaciół i wrogów. Poza gettem w okupowanym Krakowie. Tłumaczyła m.in. opowiadania Leo Lipskiego, Marka Hłaski, Hanny Krall, Henryka Grynberga, wiersze Wisławy Szymborskiej.
Pierwszy tomik własnych wierszy (w języku hebrajskim) ogłosiła w 1994, a prozy - w 1999. W Polsce ukazało się 5 jej tomików poetyckich: Egzamin z Zagłady (1994, 1998) Nie zdążyłam (1998) Tu i tam (1999) Wdychać głęboko (2002), Spóźniona (2016), a także zbiór opowiadań Osmaleni (1999) oraz książki Podwójny krajobraz (2008) i Życie – tytuł tymczasowy (2014).
Utwory Irit Amiel drukowano m.in. w paryskiej Kulturze i Zeszytach Literackich. Dwukrotnie nominowana do nagrody Nike. W 2014 otrzymała Honorową Nagrodę Miasta Częstochowy w dziedzinie kultury. W tym samym roku po raz ostatni odwiedziła Częstochowę.
Filmowy zapis jej wizyty w 2014 r. (To jednak ja zwyciężyłam - Irit Amiel) jest dostępny na kanale miejskim youtube: https://www.14dd5266c70789bdc806364df4586335-gdprlock/watch?v=7snoBOQoKgE&t=17s
Przy okazji przyznania Irit Amiel Honorowej Nagrody Miasta Częstochowy w dziedzinie kultury tak pisano o jej twórczości i autobiograficznej ostatniej książce:
W swoich zbiorach opowiadań i tomach poetyckich zawsze trzymała się blisko swoich przeżyć, czego naturalnym przedłużeniem stał się wybór autobiografii jako najlepszej z form do opowiedzenia o sobie. „Życie – tytuł tymczasowy” to rzecz wyjątkowa pod wieloma względami. Poprzez zapis w drugiej osobie autorka poprzestawiała role - zamiast czytać o życiu Irit Amiel czytamy o sobie. Widzimy jakby siebie w czasie sielskiego dzieciństwa w przedwojennej Częstochowie, później przeżywamy katastrofę i dramat samotności, po czym szukamy szczęścia w Nowym Kraju, budując rodzinne gniazdo z dala od wojennego zła, którego „zawiązki” wciąż jednak tkwią w podświadomości. Nie ma tu oskarżania, ani wypominania krzywd, są wydarzenia, przypadki, życiowe decyzje, które kierują ludzkim losem. Jest narodzenie się na nowo, jest afirmacja i perspektywa Ziemi Obiecanej. Jednak w tle towarzyszy jej cień getta, transportu Żydów do Treblinki, śmierci rodziców i bliskich.
Dla częstochowian książka ma dodatkowe znaczenie, przypomina o około trzydziestu tysiącach Żydów, którzy tu mieszkali, żyli obok, a teraz ich nie ma…
