Nowe, przyjazne dla nich wytyczne do projektowania przestrzeni publicznej są już prawem lokalnym. Wykonawcy nowych miejskich inwestycji będą zobowiązani przestrzegać norm, które zapobiegną tworzeniu barier architektonicznych. Tego rodzaju ujednolicone standardy w polskich miastach są ciągle nowością.
Dzięki nowym wytycznym projektowym wspólna, publiczna przestrzeń Częstochowy będzie dopasowywała się do specyficznych potrzeb osób z niepełnosprawnościami w sposób przemyślany, metodyczny i systemowy. Zobowiązani do przestrzegania wytycznych będą wszyscy projektanci i realizatorzy inwestycji związanych z miejską przestrzenią.
– Osoby z niepełnosprawnościami doświadczają dyskomfortu w publicznej przestrzeni znacznie częściej niż większość z nas – mówi prezydent Krzysztof Matyjaszczyk. – Dlatego od teraz wszystkie projektowane miejskie inwestycje będą musiały uwzględniać wytyczne, dzięki którym Częstochowa – krok po kroku – chce stawać się miastem znacznie bardziej przyjaznym osobom z rozmaitymi ograniczeniami.
Z inicjatywy społecznego rzecznika osób z niepełnosprawnościami Tomasza Tyla Miejski Zarząd Dróg i Transportu przygotował stosowny materiał, opierając się m.in. na opracowaniach warszawskiej Fundacji Integracja oraz Polskiego Związku Niewidomych. Został on publicznie przedstawiony w czerwcu i od tego czasu do początku września instytucje i organizacje działające na rzecz osób z niepełnosprawnościami miały czas na zgłaszanie ewentualnych uwag i wniosków.
Wprowadzenie wytycznych będzie miało konsekwencje dla działań różnych jednostek organizacyjnych samorządu, ze szczególnym uwzględnieniem MZDiT i MPK. To te podmioty organizują przetargi na większość inwestycji w zakresie infrastruktury dla pieszych, kierowców czy pasażerek i pasażerów miejskiej komunikacji. A to w tych obszarach osoby z niepełnosprawnościami napotykają ciągle na sporo utrudnień. Chodzi nie tylko o osoby na wózkach inwalidzkich czy poruszające się o kulach, ale też niewidome i słabowidzące, niedosłyszące czy osoby starsze. Łatwiejsza w użytkowaniu przestrzeń miejska ułatwi też codzienne funkcjonowanie np. kobietom w ciąży, osobom bardzo niskim czy bardzo wysokim, osobom z nadwagą czy urazami kończyn. Z wolnej od barier infrastruktury skorzystają także ci, którzy muszą np. przetransportować duży bagaż.
W wytycznych znajdujemy niemal wszystkie obszary, w których występują ograniczenia – począwszy od pokryw studzienek kanalizacyjnych, poręczy, przez organizację przestrzeni komunikacyjnej, po miejsca parkingowe i przystanki komunikacji miejskiej. W każdym obszarze określono, w jaki sposób projektować elementy przestrzeni, by była ona czytelna dla wszystkich i umożliwiała jak najbardziej komfortowe poruszanie się. Wytyczne zawierają dokładne wymiary, odstępy czy organizację urządzania przestrzeni, z uwzględnieniem potrzeb konkretnych jej użytkowniczek i użytkowników. Zawierają także grafiki prezentujące konkretne rozwiązania.
11 września w Urzędzie Miasta – w obecności przedstawicieli mediów – zarządzenie wprowadzające w życie nowe wytyczne podpisał prezydent Krzysztof Matyjaszczyk. Obecny byli także: pełnomocniczka Prezydenta Miasta ds. osób z niepełnosprawnościami Jolanta Sulema, społeczny rzecznik osób z niepełnosprawnościami Tomasz Tyl, oraz Arkadiusz Zemła z MZDiT, który odpowiedzialny był za opracowanie zbioru wytycznych, stanowiących załącznik do zarządzenia prezydenta.
Choć przyjęcie nowych standardów otwiera nowy rozdział w historii projektowania przestrzeni w Częstochowie, samorząd do potrzeb osób z niepełnosprawnością sukcesywnie dostosowuje np. budynki Urzędu Miasta, biorąc oczywiście pod uwagi i wnioski samych najbardziej zainteresowanych. Tam, gdzie bariery można usunąć bez podejmowania kompleksowych, kosztownych prac, robi się to na bieżąco.
Dla osób niepełnosprawnych przystosowywane są nowe budynki komunalne. Np. w budynku przy ul. Pułaskiego (oddanym do użytku w 2017 roku) wszystkie mieszkania na parterze wynajmowane są osobom niepełnosprawnym. Wśród budynków dostępnych dla osób z niepełnosprawnościami znajdują się m.in. Filharmonia Częstochowska, obiekty Muzeum Częstochowskiego, budynek Miejskiej Galerii Sztuki (częściowo) czy Miejski Domu Kultury. Sportowe obiekty – m.in. Hala Polonia, Miejski Stadion Lekkoatletyczny, Miejski Stadion Piłkarski, Pływalnia Letnia, Arena Częstochowa, Sztuczne Lodowisko przy ul. Boya Żeleńskiego, Pływalnia Kryta przy al. Niepodległości czy Hala Sportowa Częstochowa – także są dostępne dla osób z niepełnosprawnościami.
W przewozach autobusowych ekspedycja taboru jest w całości zaplanowana na pojazdy niskopodłogowe (w przypadku tramwajów obecnie sięga blisko 30%). W mieście od dawna wyznaczane są zastrzeżone miejsca postojowe – tzw. „koperty”, przeznaczone do wykorzystywania przez osoby z niepełnosprawnością (obecnie jest ich ok. 250). Od 2016 roku kierujący legitymujący się „Kartą parkingową dla osób z niepełnosprawnością” na drogach publicznych w Strefie Płatnego Parkowania nie wnoszą opłat za postój.
Rozwiązania z myślą o osobach z niepełnosprawnościami uwzględnia także m.in. prowadzona obecnie modernizacja linii tramwajowej – i związanej z nią infrastruktury przystankowej – czy budowa centrów przesiadkowych przez częstochowskich dworcach kolejowych.
Obecnie wprowadzone decyzją prezydenta miasta standardy w pełni uwzględniać mają jednak wszystkie nowe projekty urządzenia przestrzeni publicznej, (oczywiście tam, gdzie technicznie możliwe będzie ich wprowadzenie).
Również w miejskich szkołach z roku na rok udaje się wyeliminować coraz więcej barier architektonicznych. Prezydent Częstochowy ogłasza także konkurs „Miejsca przyjazne osobom z niepełnosprawnością” – jest on okazją, aby pokazać i docenić miejsca użyteczności publicznej w Częstochowie (także prywatne), dzięki którym osoby z niepełnosprawnościami mogą swobodnie uczestniczyć w życiu miasta.
W załączeniu „Wytyczne do projektowania przestrzeni publicznej w celu likwidacji barier architektonicznych”.
Marcin Breczko
