UM Częstochowa: MIEJSKI PLAN ADAPTACJI DO ZMIAN KLIMATU

Powstał w odpowiedzi na jeden z najważniejszych problemów ochrony środowiska, jakim są zmiany klimatu i potrzeba adaptacji do skutków tych zmian. Podczas ostatniej sesji przyjęli go częstochowscy radni.

Plan adaptacji po raz pierwszy kompleksowo identyfikuje zagrożenia wynikające ze zmian klimatu oraz dobiera konkretne rozwiązania, które będą realizowane, by poprawić warunki życia w mieście i zwiększyć bezpieczeństwo mieszkanek i mieszkańców Częstochowy. Są ukierunkowane na łagodzenie zagrożeń wynikających ze zmian klimatycznych dla czterech sektorów: gospodarka wodna, zdrowie publiczne/ grupy wrażliwe, transport i energetyka, które w pracach nad Planu adaptacji Miasta Częstochowy do zmian klimatu do roku 2030 (MPA) oceniono jako najbardziej wrażliwe w mieście.

MPA ma na celu przystosowanie miasta do zmian klimatu, zwiększenie jego odporności na zjawiska ekstremalne oraz zwiększenie potencjału do radzenia sobie ze skutkami takich zmian w mieście.

Plan zawiera część diagnostyczną, w której opisano zjawiska klimatyczne wpływające na miasto (takie jak upały, mrozy, oblodzenia, powodzie, susze, śnieg, wiatr), oceniano wrażliwość miasta na te zjawiska oraz możliwości w radzeniu sobie ze zmianami klimatu.

W odpowiedzi na zagrożenia klimatyczne ustalono cel główny MPA, cele szczegółowe oraz trzy rodzaje działań adaptacyjnych.

Działania informacyjno-edukacyjne służą m.in. podnoszeniu świadomości klimatycznej i polegają na rozpowszechnianiu wiedzy o zagrożeniach, ich skutkach, właściwych i niewłaściwych zachowaniach w sytuacji wystąpienia zagrożeń, promocji energooszczędnych rozwiązań.

Działania organizacyjne z kolei, polegają na nawiązywaniu współpracy z podmiotami adaptacji do zmian klimatu, doposażaniu służb ratowniczych, opracowaniu procedur ostrzegania i reagowania w przypadku zagrożenia oraz wytycznych dla wykonawców, wskazań planistycznych i budowlanych w kwestii retencjonowania i wykorzystania wody deszczowej, pozyskiwaniu środków finansowych, aktualizacji dokumentów planowania przestrzennego.

I trzecie, ostatnie działania - techniczne, polegają na inwestycjach w środowisku, takich jak: odtworzenie retencji wodnej, termomodernizacja, zacienianie placów zabaw, budowa i rewitalizacja parków, budowa zielono-błękitnej infrastruktury, a także infrastruktury służącej do produkcji energii ze źródeł odnawialnych.

W MPA określono także zasady wdrożenia działań adaptacyjnych (podmioty odpowiedzialne, ramy finansowania, wskaźniki monitoringu, założenia dla ewaluacji oraz aktualizacji planu).

Zapewnienie bezpieczeństwa, ładu przestrzennego, zrównoważonego rozwoju, ochrony różnorodności biologicznej i kulturowej miasta w warunkach zmian klimatu to cel nadrzędny przyjętego planu.

Cel szczegółowy to zwiększenie odporności miasta na występowanie powodzi, deszczy nawalnych, wyższych temperatur maksymalnych, fal upałów i smogu.

Diagnoza przeprowadzona została na podstawie historycznych pomiarów meteorologiczno-hydrologicznych, opracowań naukowych, czy modelowych scenariuszy spodziewanych zmian klimatycznych, a poparta konsultacjami z interesariuszami. W dalszym etapie prac pozwoliła ona na wybór zestawu działań adaptacyjnych skutecznie zwiększających odporność miasta na zmiany klimatu.

Z przeprowadzonych analiz wynika, że główne zagrożenia klimatyczne w Częstochowie to: wzrost temperatury maksymalnej powietrza; występowanie fal gorąca i dni upalnych; występowanie lokalnych, nagłych powodzi miejskich powodujących zalanie lub podtopienie terenu w wyniku wystąpienia silnego, krótkotrwałego opadu deszczu o dużej wydajności; występowanie deszczy nawalnych oraz smogu.

Zjawiska te stanowią poważne zagrożenie dla prawidłowego funkcjonowania miasta oraz zdrowia i życia mieszkanek i mieszkańców.

W Częstochowie najbardziej wrażliwymi sektorami/obszarami są: gospodarka wodna (zaopatrzenie w wodę, gospodarka ściekowa, infrastruktura przeciwpowodziowa); zdrowie publiczne/ grupy wrażliwe (zmiany klimatu mają wpływ na organizm człowieka, przyczyniają się do wzrostu zanieczyszczeń powietrza, wody, rozwoju bakterii pokarmowych, a także chorób zakaźnych przenoszonych przez owady; szczególnie wrażliwe w takich wypadkach są dzieci, osoby starsze, chore i ubogie oraz bezdomne); transport (m.in. nadmierny ruch samochodowy; brak obwodnic zewnętrznych, zwiększająca się liczba pojazdów użytkowanych przez mieszkańców, zwiększająca emisję spalin); energetyka (zwiększony popyt na energię, potrzeba chłodzenia podczas fal upałów, zwiększone ryzyko zniszczeń sieci przesyłowych poprzez burze, oblodzenie i silny wiatr, częstsze powodzie mogą uszkodzić sieci ciepłownicze).

Działania adaptacyjne pomogą miastu przystosować się do zmian klimatu, redukując podatność sektorów miasta: gospodarki wodnej, transportu, energetyki oraz zdrowia publicznego/grup wrażliwych.

Plan Adaptacji składa się z dwóch zasadniczych części – diagnostycznej i programowej. Część diagnostyczna zbudowana jest na podstawie analizy informacji zawartych w dokumentach planistycznych i strategicznych miasta, danych meteorologicznych hydrologicznych, danych statystycznych i przestrzennych oraz ocenach i wynikach przeprowadzonych analiz eksperckich. Te ostatnie dotyczyły zjawisk klimatycznych i ich pochodnych; wrażliwości miasta na zmiany klimatu; określenia potencjału adaptacyjnego miasta; podatności miasta na zmiany klimatu oraz analizy ryzyka.

Plan Adaptacji dla Częstochowy powstał z wykorzystaniem metody partycypacyjnej. Prace nad przygotowaniem dokumentu prowadzone były w ścisłej współpracy z Zespołem Miejskim oraz m.in. przedstawicielami mieszkańców, organizacji pozarządowych, uczelni wyższych, przedsiębiorców.

Interesariusze brali udział w spotkaniach warsztatowych i konsultacyjnych, organizowanych na poszczególnych etapach prac.

Opracowanie Planu Adaptacji wynika ze Strategicznego Planu Adaptacji dla sektorów i obszarów wrażliwych na zmiany klimatu do roku 2020 z perspektywą do roku 2030, w którym wskazuje się na potrzebę podejmowania adaptacji w miastach. W tym dokumencie miasta uznaje się za szczególnie wrażliwe na zmiany klimatu.

Plan Adaptacji do zmian klimatu miasta Częstochowy jest spójny z dokumentami strategicznymi i operacyjnymi opracowanymi zarówno dla miasta, jak i dla województwa śląskiego.

Prognoza oddziaływania na środowisko projektu „Planu adaptacji do zmian klimatu miasta Częstochowy do roku 2030” została wykonana w ramach projektu „Opracowanie planów adaptacji do zmian klimatu w miastach powyżej 100 tys. mieszkańców”, realizowanego na zlecenie Ministerstwa Środowiska przez Instytut Ochrony Środowiska - PIB, Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej - PIB, Instytut Ekologii Terenów Uprzemysłowionych i Arcadis sp. z o.o.
 
Uchwałę w sprawie przyjęcia "Planu adaptacji Miasta Częstochowy do zmian klimatu do roku 2030" przyjęto podczas sesji Rady Miasta 28 listopada.