Częstochowa zamierza skorzystać z nowej linii kredytowej w Europejskim Banku Inwestycyjnym. To niskooprocentowane środki, które umożliwią realizację inwestycji miejskich, w tym współfinansowanych z Unii Europejskiej. Polityka kredytowa miasta jest pozytywnie oceniana przez agencję ratingową Fitch oraz NIK. Obecny poziom zadłużenia miasta przekładający się na statystycznego mieszkańca Częstochowy jest blisko 10-krotnie niższy od przypadającego na mieszkańca długu Skarbu Państwa.
Potrzeby inwestycyjne miasta na najbliższy czteroletni okres wskazują potrzebę zasilenia budżetu dodatkowymi środkami, z uwagi na okres realizacji dużych inwestycji miejskich, w tym z udziałem funduszy europejskich. Ze względu na preferencyjne warunki, jakie oferuje Europejski Bank Inwestycyjny, najkorzystniejszym rozwiązaniem jest otwarcie nowej linii kredytowej właśnie w EBI, z którego środków - jako źródła finansowania inwestycji miejskich - Częstochowa korzysta już od 15 lat.
Środki z EBI są niezbędne w okresie zwiększonego zapotrzebowania miasta na środki inwestycyjne, ale także w sytuacji, w której samorządy są obciążane dodatkowymi wydatkami, przy jednoczesnym spadku ich dochodów. To efekt m.in. coraz wyższych dopłat z budżetu miasta do subwencji oświatowej, potrzeby kompensowania coraz wyższej straty miejskiego szpitala z powodu zbyt niskiego kontraktu z NFZ; problem niedoszacowania kosztów zadań zleconych przez rząd samorządowi czy wyższych opłat m.in. za energię elektryczną. Z drugiej strony do budżetu Częstochowy trafiają mniejsze dochody z części podatku PIT, czego powodem są skutki niezrekompensowanych samorządom zmian w prawie podatkowym, a także trwająca od blisko roku epidemia, powodująca kryzys wielu branż gospodarki.
Jeszcze kilka lat temu, dzięki racjonalnej polityce finansowej, środki własne oraz pozyskane przez miasto środki bezzwrotne (głównie unijne) stanowiły ok. 70% wkładu finansowego w realizację inwestycji miasta Częstochowy. Obecnie - w efekcie pogorszenia się sytuacji finansowej wszystkich samorządów na skutek polityki centralnej - środki własne i bezzwrotne stanowią tylko ok. 57% kosztów realizacji inwestycji, reszta - musi być pozyskiwana z instrumentów zwrotnych, w tym przede wszystkim z kredytu EBI (poprzednia linia kredytowa EBI była otwarta w 2017 r.)
Częstochowa należy do miast, które ciągle w sposób umiarkowany korzystają ze środków kredytowych. Poziom zadłużenia jest monitorowany i poddawany cyklicznej ocenie ze strony niezależnej agencji ratingowej Fitch, która weryfikuje każdorazowo m.in. zdolność kredytową miasta. Otwarcie nowej linii kredytowej nie zagraża więc płynności finansowej miasta, a zależnie od rozstrzygnięć przetargowych oraz harmonogramów realizacji zadań inwestycyjnych, transze kredytu będą dostosowywane do rzeczywistych potrzeb Częstochowy na dany rok budżetowy (ogółem linia kredytowa na lata 2021-2024 to maksymalnie 250 mln zł). Zgodnie z budżetem miasta, w 2021 r. miasto ma korzystać jeszcze z ostatniej transzy poprzedniego kredytu z EBI w ramach podjętego już zobowiązania (w wysokości 38,7 mln zł), a w ramach nowej linii kredytowej ma pozyskać blisko 28,6 mln zł.
Według stanu na koniec 2020 r. dług Miasta Częstochowy jest – w przeliczeniu na jednego mieszkańca miasta – blisko 10-krotnie niższy niż obciążenie statystycznego mieszkańca kraju, w tym także Częstochowy, publicznym długiem Skarbu Państwa. Zadłużenie miasta to 2938 zł na mieszkańca, a Skarbu Państwa – 28 680 zł (poziom zobowiązań Skarbu Państwa według danych z portalu rządowego na koniec III kwartału 2020 r.).
Warto dodać, że w raporcie pokontrolnym „Zarządzanie długiem publicznym i płynnością jednostek sektora finansów publicznych” Najwyższej Izby Kontroli z września 2020 r. po kontroli, która objęła m.in. Częstochowę stwierdzono, że „Miasto Częstochowa skutecznie realizowało cele zarządzania długiem (…) W Urzędzie rzetelnie zdefiniowano cele zarządzania długiem oraz monitorowano stopień ich realizacji poprzez przyjęte mierniki. Nie stwierdzono nieprawidłowości związanych z zaciąganiem zobowiązań. Podejmując decyzje o zaciągnięciu kredytów, dokonywano analiz pod kątem minimalizacji kosztów obsługi długu. Zapewniono efektywne zarządzanie płynnością budżetu Miasta. Nie stwierdzono nieprawidłowości mających wpływ na ocenę.”
Link do projektu uchwały w sprawie nowej linii kredytowej wraz z uzasadnieniem (któa została przyjętas na sesji Rady Miasta 18 lutego):
W załączeniu krótka prezentacja dotycząca m.in. źródeł finansowania inwestycji miejskich, oraz poziomu długu publicznego ogółem i w mieście (fragmenty dotyczące oceny Częstochowy przez NIK zostały umieszczone w raporcie pokontrolnym „Zarządzanie długiem publicznym i płynnością jednostek sektora finansów publicznych” na stronach 57 i 111 - raport dostępny jest na stronie NIK).
