Potocznie zwane kurkami, po angielsku ball valve. Biorąc pod uwagę ich niezwykłą popularność (wyszukiwarka Google na hasło “zawór kulowy nierdzewny” oddaje około 371 000 wyników) ich budowa jest wyjątkowo nieskomplikowana. Jego główne elementy to korpus, gniazdo, kula oraz dźwignia i wałek zwrotny.

Działanie zaworu nierdzewnego

Jak łatwo się domyślić, jego działanie również jest banalnie proste, sugeruje to jego budowa. Kula, która wchodzi w skład zaworu jest w środku wydrążona. Gdy zawór jest otwarty, przez otwór może swobodnie przepływać płyn. Gdy zaś przekręcimy dźwignię o jedną czwartą obrotu (90 stopni), otwór zostaje zakryty przez litą część kuli i płyn zostaje zablokowany. Jednym słowem, zawory takie (lub potocznie kurki kulowe) służą do otwierania i zamykania przepływu czynnika. Dla uproszczenia używam terminu “płyn”, jednak zawory są stosowane również przy innych substancjach, nie tylko jako armatura nierdzewna.

Gdzie można spotkać zawory nierdzewne?

Jak już wspomniałem, zawory służą do odcinania przepływu materii, mają więc zastosowanie wszędzie tam gdzie konieczne jest całkowite odcięcie od instalacji. Są mniej zawodne od zaworów tłokowych i wyjątkowo proste w użyciu. Ich nieskomplikowana budowa oznacza także niską zawodność i bardzo wysoką odporność na zużywanie się.

Zawory kulowe stosujemy np. w instalacjach wodnych. Do podłączenia wężyka hydraulicznego, przy podłączaniu wody do mieszkania. Dzięki nim możemy odłączyć dopływ wody do mieszkania gdy wyjeżdżamy na urlop.

Kurek kulowy znajduje zastosowanie także przy instalacjach gazowych. Jeśli w swoim domu masz instalację gazową, na pewno zastosowano w niej taki zawór. Ich zastosowanie w nie kończy się na domowym użytku. Używa się ich także jako system do zabezpieczania instalacji gazowych w kotłowniach, a także budynkach użyteczności publicznej, a ponadto w zewnętrznych punktach pomiarowych. Zapobiegają zagrożeniu wybuchem gazu ziemnego i propanu butanu w pomieszczeniach.

Zawory kulowe stosowane są również w instalacjach ciepłowniczych, na skalę przemysłową. Ich niezawodność i wytrzymałość jest tutaj niezmiernie istotna. Polega na nich wówczas wiele osób jednocześnie.

Znajdują także zastosowanie w hydraulice siłowej, w bardzo wymagających dziedzinach przemysłu. Mogą być sterowane napędem pneumatycznym lub elektrycznym.

Ciekawą funkcję mają zawory kulowe z odpowietrzeniem. W momencie odcięcia ciśnienia zasilającego odprowadzają powietrze z układu poprzez mały otwór. Nie pozwala to na pozostawienie maszyn pod ogromnym ciśnieniem po zakończeniu ich pracy.

Wady zawór kulowych

Mimo całej gamy zalet kurki kulowe mają także swoje wady. Według badań najczęstszą przyczyną awaryjności są niedokładnie wykonane gwinty łączące korpus. Kolejną przyczyną jest zwyczajnie zły montaż i niewłaściwe zastosowanie.

Większość zaworów nie ma możliwości precyzyjnej regulacji przepływu, więc użycie ich w niektórych urządzeniach jest ograniczone.

Mają także słabą charakterystykę dławienia. Odsłonięte gniazdo może być podatne na korozję w wyniku przepływów o dużej prędkości. Nie są więc zalecane do długotrwałych aplikacji dławiących.

Kolejna wada wynika właśnie z niewłaściwego użycia. Jeśli zawór reguluje przepływ niewłaściwych płynów, może zostać zatarty lub zablokowany przez niektóre zawiesiny. Zawór taki przeważnie podlega wówczas wymianie.

Summa summarum, biorąc pod uwagę wysoką niezawodność oraz cenę kurków kulowych ich pozycja lidera wydaje się niezachwiana i będą stosowane w najbliższej przyszłości.